Karbonmonoksit Zehirlenmelerine Dikkat

Çan Kaymakamlığı İlçe Toplum Sağlığı Merkezi bir bildiri yayınlayarak aileleri Karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı uyardı.

Karbonmonoksit Nedir?

1. Karbonmonoksit kömür, petrol, doğalgaz ve odun gibi yapısında “karbon” bulunan yakıtların tam olarak yanmaması sonucu oluşan ve bu yakıtların yanması sonucu oluşan dumanda yer alan bir gazdır.

2. Karbonmonoksit Zehirlenmesi Nasıl Oluşur?

Yukarıda belirtilen yakıtların kullanıldığı yerlerdeki baca sistemlerinin iyi çekmemesi, yangınlar ve araçların kapalı garajlarda çalıştırılması gibi durumlarla, rüzgârlı ve fırtınalı havalarda karbonmonoksit birikimi olabilmektedir. Böyle yerlerde uzun süre kalan kişiler de bu gazı soluduğundan zehirlenmeler ortaya çıkabilmektedir.

3. Karbonmonoksit Zehirlenmesinde Kimler Risk Altındadır?

* Trafik polisleri,

* İtfaiye çalışanları,

* Kapalı garajlarda çalışanlar,

* Çelik endüstrisi çalışanları,

* Boya temizleme işyerlerinde faaliyet gösterenler,

* Kalorifer kazanı dairesinde çalışanlar ile

* Otomobil tamircileri meslek olarak risk altındaki kişilerdir.

Ayrıca, karbonmonoksit zehirlenmeleri çocuklar, yaşlılar, kalp hastaları, akciğer hastaları ve anemik hastalar ile gebe kadınlarda daha çok risk teşkil etmektedir.

4. Karbonmonoksit Gazı İnsanları Nasıl Zehirler?

Karbonmonoksit, solunduktan sonra akciğerler vasıtasıyla kana geçer. Kanın, dokulara oksijen taşıyan kısmı olan “hemoglobin” isimli molekülü ile birleşerek “korboksihemoglobin” olarak ifade edilen bir bileşik oluşmaktadır.

Bundan sonra kan hücrelere oksijen taşıyamaz ve zehirlenme belirtileri ortaya çıkar.

5. Karbonmonoksit Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Akut zehirlenmelerde:

* Şiddetli baş ağrısı,

* Güçsüzlük ve halsizlik,

* Baş dönmesi,

* Görmede kayıp,

* Unutkanlık,

* Bulantı ve kusma,

* Göğüs ağrısı,

* Bayılma,

* Dikkat bozukluğu,

* Vücutta uyuşmalar.

Kronik Zehirlenmelerde:

* Şiddetli baş ağrısı,

* Bulantı ve kusma,

* Karın ağrısı,

* Halsizlik ve sersemlik hissi,

* Uyuşmalar,

* Göz kararması,

* Unutkanlık,

* Huzursuzluk,

* Denge bozukluğu.

6. Karbonmonoksit Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Karbonmonoksit zehirlenmesi ölümle de sonuçlanabilen çok ciddi bir zehirlenme olduğundan, karbonmonoksit gazının oluşma ihtimali olan yerlerde bulunan kişilerde yukarıda verilen belirtilerin görülmesi halinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Sağlık kuruluşunda olayın nasıl olduğu ve zehirlenen kişinin uğraş alanı gibi bilgiler eksiksiz olarak verilmelidir.

Alınan bu bilgiler ışığında gerekli laboratuar testleri de yapılarak kişinin zehirlenip zehirlenmediğine karar verilmektedir.

7. Karbonmonoksit Zehirlenmeleri  Başka Hastalıklarla Karıştırılabilir mi?

Karbonmonoksit zehirlenmesinin bazı sinir sistemi hastalıkları, kalp krizi ve kalp ritim bozuklukları, ilaç ve alkol zehirlenmeleri, depresyon gibi ruhsal problemler ve gıda zehirlenmeleri yanında, karın ve kafa travmaları ile de karıştırılabileceği unutulmamalıdır.

8. Karbonmonoksit Zehirlenmesinin Tedavisi Var mıdır?

Zehirlenmeler konusunda 114 numaralı Ulusal Zehir Danışma Merkezi’nden bilgi alınabilir.

Zehirlendiği düşünülen kişi hemen temiz havalı bir ortama alınmalı ve derhal bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır. Zehirlenme belirtilerine göre burada gerekli müdahalelerin yapılacağı ve tedavilerin uygulanacağı bilinmelidir.

9. Karbonmonoksit Zehirlenmesinden Korunma Nasıldır?

Karbonmonoksit zehirlenmeleri esasen basit bir takım önlemlerin alınmasıyla önlenebilen zehirlenmelerdir.

Bu sebeple, aşağıda belirtilen hususlara özellikle uyulmalıdır.

* Evlerimizdeki ısıtma sistemlerinin ve bacaların her yıl bakımları mutlaka uzman kişilere düzenli olarak yaptırılmalıdır.

* Ev içi ve garaj gibi kapalı alanlarda, bacasız ısıtma araçları kesinlikle kullanılmamalıdır.

* Banyo içinde şofben kullanılmamalıdır.

* Kapalı garajlarda arabalar çalışır durumda bırakılmamalıdır. 

KARBON MONOKSİT ZEHİRLENMESİ

Soba, Şofben, Baca Kazalarına Karşı Gerekli Bilgi Önlemler

* Bilgisizlik ve ihmal yüzünden ülkemizde her yıl yüzlerce insanımız sobalar, şofbenler ve kombilerden dolayı karbon monoksit zehirlenmesine maruz kalmaktadır.

* Sobada eksik yanma sonucu oluşan karbon monoksit oda içine sızarak zehirlenmelere neden olmaktadır.

* Soba ve şofben zehirlenmelerine maruz kalmamak için aşağıda belirtilen hususlara dikkat etmek gerekmektedir.

Kömürlü sobalarda dikkat edilecek hususlar;

* Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır, böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler.

* Soba aşırı doldurulmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar.

* Kömürü tutuşturmak için, üzerine az miktarda kağıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır.

* Tutuşması güç yakıtların sönmekte olan sobaya asla koyulmaması gerekmektedir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir.

* Sobaya yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar.

* Sobalı odada kesinlikle yatılmamalıdır. Ancak zorunlu hallerde sobanın söndüğünden emin olunarak sobalı odada yatılabilir.

* Lodoslu havalarda kesinlikle soba yakılmamalıdır. Soba zehirlenmelerinin büyük çoğunluğu lodoslu havalarda yakılan sobalardan kaynaklanmaktadır.

Sobaların Temizlik ve Bakımı

* Sobaların düzenli olarak temizlenmesi ve bakımı bir yandan yakıtın daha verimli yanmasına (yakıt tasarrufuna) öte yandan da çevreye zarar veren salınımların azalmasına neden olur.

* Bundan dolayı sobaların temizlik ve bakımına özen gösterilmelidir. Bunlar;

* Sobanın her yanıştan önce külü, kül silkme kolu kullanılarak, kül kutusuna toplanmalı ve dışarı alınmalıdır.

* Izgara üzerinde biriken cüruflar ızgarayı tıkar ve böylece yanma için gerekli olan havanın ızgaradan yanma odasına geçmesini engeller.

* Izgara üzerinde cüruf olup olmadığı kontrol edilmeli, varsa, bir maşa ile temizlenmelidir.

* Ayrıca sobanın iç duvarlarına yapışan cüruflar varsa bunlar da zaman zaman temizlenmelidir.

* Soba mutlaka standartlara uygun yapılmış (TSE belgeli) olmalıdır.

 Sobanın Montaj ve Kullanımında Nelere Dikkat Edilmelidir?

* Soba kapasitesine uyan yeterli hacimde bir yere kurulmalıdır.

* Soba sıcaktan etkilenmeyen yanmaz bir levha ya da tercihen mermer üzerine yerleştirilmelidir.

* Sobanın ısısından iyi yararlanabilmek için duvara çok yakın olmamalıdır. Soba ile en yakın duvar arasındaki açıklık en az 50 cm. olmalıdır.

* Soba boruları mümkün olduğunca kısa ve düşey doğrultuda olmalı, yatay borular bacaya hafif bir eğimle döşenmelidir.

* Uzun yatay boruların kullanımından kaçınılmalıdır. Boruların yatay mesafesi en az 2 mt olmalıdır. En fazla 2 dirsek kullanılmalıdır.

* Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalıdır.

* Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalıdır.

* Soba kesinlikle yatak odaları ve banyoya kurulmamalıdır.

* Bacası temizlenmeyen sobalarda verimli yanma olmaz ve daha fazla yakıt tüketilir

* Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 cm. olmalıdır.

* Yangın emniyeti için bacalar çatının mahyasından en az 50-80 cm. yükseklikte olmalıdır.

* İdeal yanma için etkili baca yüksekliği en az 3,5 metre, en fazla 5 metre olmalıdır.

* Bacalara yağmur suları, kuşlar vb. maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalıdır.

Şofben Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

* Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan şofben asla çalıştırılmamalıdır.

* Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırılma yapılmayan yerlerde, oksijen oranının düşmesi ve karbon monoksit oranının yükselmesi nedeniyle gerçekleşmektedir.

* Bu nedenle şofben kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır.

* Mümkünse şofben banyo dışına kurulmalıdır.

* Şofbenin montajı, mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır.

* Şofben bacası mümkünse müstakil baca olmalıdır.

* Atık gaz çıkış boruları, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, yatak odalarından, banyo ve tuvaletlerden geçirilmemelidir.

* Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalıdır.

* Şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir mekana takılmalıdır.